De economie is op dit moment booming. Werkgevers schreeuwen om personeel, ze kunnen vacatures niet invullen. De werkloosheid daalt sterk. En dan roept opeens weer iemand dat de harde kern van de werkloosheid in zicht is of al is bereikt.

De vereniging van directeuren van sociale diensten (Divosa) presenteerde onlangs zijn jaarlijkse monitor met cijfers over de bijstand. Volgens Divosa zal ongeveer 40% op de lange termijn niet aan de slag kunnen, bijvoorbeeld mensen met lichamelijke of psychische problemen.

Staatssecretaris Aboutaleb waarschuwde echter direct dat gemeenten mensen niet te snel moeten afschrijven voor de arbeidsmarkt. Ik ben dat met hem eens! Misschien kan iemand niet volledig aan de slag, maar nu al wel 40%, afschrijven dat is wel heel erg definitief.

Het inconsequente van het verhaal van Divosa zit hem in feit dat ze zelf zeggen dat er grote verschillen tussen gemeenten zijn. In Rotterdam zit 14% van de beroepsbevolking in de bijstand, in het Twentse Dinkelland 0,6%.

Volgens Divosa komt dat doordat de arbeidsmarkt regionaal fors verschilt. De hoeveelheid werkgelegenheid in een regio kan natuurlijk verschillen, alhoewel het aantal banen in Rotterdam natuurlijk enorm is. Maar als er werkelijk 4 van de 10 bijstandsgerechtigden niet weer aan het werk komen, hoe kan het dan dat in sommige gemeenten toch veel minder mensen in de bijstand (blijven) zitten? Zijn er daar minder mensen met lichamelijke of psychische problemen? Dat zou toch raar zijn?

Als we kijken naar Leeuwarden dan hebben van de 3.720 bijstandsgerechtigden (juni 2007) in Leeuwarden 1.663 personen een (tijdelijke) ontheffing van de sollicitatieplicht. Ofwel maar liefst 45%, ik schrok zelf toch wel van dat percentage. Dat wil zeggen dat deze mensen niet op zoek naar een baan hoeven in een arbeidsmarkt, die schreeuwt om personeel. En ze dus geen kan krijgen om werkervaring op te doen. Redenen zijn leeftijd > 57½  jaar (170), lichamelijke en/of psychische aard (837), sociale aard (202), verzorging kind (106), verplichte scholing (29) en andere redenen (319).

45%, dus. Dat zou volgens Divosa al bijna de harde kern van het bijstandsbestand in Leeuwarden zijn. Ik weiger dat echter te geloven, of me daarbij neer te leggen. Leeuwarden heeft veel mensen te lang geparkeerd en gedacht “daar kunnen we niks meer mee”. Sietse Rienks, hoofd sociale zaken bij de gemeente Leeuwarden, bevestigde dat enige tijd geleden zelf nog in de Leeuwarder Courant. Door de enorme tekorten op de Wet Werk en Bijstand, waar Leeuwarden mee te maken kreeg, waren de linkse partijen in Leeuwarden echter nu wel bereid hun visie aan te passen.

Het aantal bijstandsgerechtigden in Leeuwarden is daardoor (en door de aantrekkende economie) de laatste paar jaar gedaald in Leeuwarden. Alleen is tot nu toe wel vooral ingezet op de gemakkelijkste groep. De moeilijker groep komt nu in zicht, mensen die al lang werkloos zijn en/of een al lang een (tijdelijke) ontheffing hebben.

Wat mij betreft zouden we toch toe moeten naar minder (tijdelijke) ontheffingen van de sollicitatieplicht. Diegenen die echt niet kunnen werken, moeten natuurlijk een bijstandsuitkering krijgen, en zinloos solliciteren heeft geen nut. Maar als het even kan, zo weinig mogelijk ontheffing van de sollicitatieplicht! Veel mensen waarvan men dacht dat ze nooit weer aan het werk zouden krijgen, vinden op dit moment een baan. Biedt mensen scholingstrajecten, kinderopvang, reïntegratietrajecten op maat, leer-werktrajecten, werkervaringsplaatsen, deeltijdbanen in plaats van ze over te leveren aan een levenlang in de kaartenbak van de sociale dienst.

In het coalitieakkoord van CDA, PvdA en Christenunie wordt de sollicitatieplicht voor alleenstaande bijstandsgerechtigde ouders met kinderen tot 5 jaar geschrapt. Weliswaar met een scholingsplicht en voor maximaal 6 jaar, maar toch. Misschien is dit wel één van de slechtste voorstellen van het coalitieakkoord. Zelfs wethouders sociale zaken van bijvoorbeeld PvdA-huize vinden dit een zeer slecht voorstel. Het gaat veelal om vrouwen. Het lijkt sociaal, maar het zet ze voor de toekomst vaak definitief op achterstand voor de arbeidsmarkt. Die zes jaar halen veel mensen namelijk nooit meer in. De Leeuwarder gemeenteraad vond het tot nu toe ook een goed voorstel om ouders met jonge kinderen vrijstelling te geven. De VVD was het daar nooit mee eens.  

Maar als we werk voor iedereen een kans vinden, een kans om zelfstandig te zijn, voor zichzelf te zorgen, dan zullen we ook dit moeten willen aanpassen. We zijn altijd heel goed in het opzetten van lobby’s voor sociale thema’s in Leeuwarden, laten we dan nu eens een lobby opzetten om dit ondoordachte kabinetsvoorstel van tafel te krijgen.

Aukje de Vries