NUTteloze bemoeizucht
Het rijk is geen aandeelhouder van Essent en heeft dus eigenlijk helemaal niks te maken met de verkoop. De aandelen van Essent zijn in handen van provincies (vooral Noord-Brabant: 30,8%, Overijssel: 18,7% en Limburg: 16,1%) en verschillende gemeenten (waaronder ook Leeuwarden: 0,09%). Het aandelenpakket van bijvoorbeeld Noord-Brabant is goed voor zo’n 3,2 miljard euro.
Crone noemt nu in het blad FEM dat het “een grote fout” is dat de staat nooit is ingestapt bij de energiebedrijven. Dat is natuurlijk heel raar. Want toen Crone in de Tweede Kamer zat (van 1994 tot 2007), had hij daar dan toch zeker initiatieven voor moeten nemen? Of waarborgen moeten inbouwen in de splitsingswet? De liberalisering van de energiemarkt is jaren geleden ingezet omdat Europa dit had bepaald. Nederland wilde de splitsing van netwerkbedrijf en het commerciële deel van het bedrijf. Bij het netwerkbedrijf lagen de grootste risico’s en die blijven bij de overheid. Moet dat nu opeens teruggedraaid worden?
De Tweede Kamer bemoeide zich er allereerst ook driftig mee en debatteert er uren over. Vooral vanuit het oogpunt van het milieu, wil men blijkbaar greep houden op de nutsbedrijven. Als dat de redenering is kunnen we maar beter over gaan tot allemaal staatsbedrijven. Dan komt het vast goed met het milieu, zie de voorstellen van CDA-minister Van der Hoeven om een paar steenkolencentrales te bouwen. Bij de verkoop van Nuon zal de Tweede Kamer het ongetwijfeld nog druk krijgen, want het Italiaanse bedrijf dat nu als koper wordt genoemd schijnt op de achtergrond door Khadaffi van Libië
gefinancierd te worden.
Afgelopen week ging PvdA-er en vice-premier Wouter Bos zich ook nog eens al te opzichtig met de zaak bemoeien via de informele weg van zijn bosblog. Je vraagt je altijd af of je nu met de Minister van Financiën te maken hebt of met de burger Wouter Bos. Hij liet het niet alleen bij een mening over de verkoop, hij voegde daaraan een advies of beter gezegd een dreigement toe. Wouter Bos is eigenlijk gewoon tegen de verkoop van aandelen. Maar hij vindt ook dat de lagere overheden het Essent-geld niet over de balk moeten smijten. “Als ze het geld verbrassen, creëren ze een tekort dat wij niet zullen aanvullen. Ergo: provincies die hun aandelen willen verkopen omdat ze denken dan meer geld te kunnen uitgeven dan nu, rekenen zich onterecht rijk en snijden zichzelf in de vingers”, waarschuwt Bos.
Het dreigement van Bos richt zich op het feit dat het rijk op het moment de financiële verhouding tot de provincies aan het onderzoeken is: “Oftewel, hoeveel geld krijgen provincies van het Rijk en hoeveel geld mogen ze heffen via belastingen? Dat doen we door te kijken hoeveel geld ze nu hebben en hoeveel geld ze redelijkerwijs nodig hebben.” Hij schreef er niet bij dat het Rijk intussen al aan het onderzoeken is hoe de opbrengsten verevend kunnen worden tussen de provincies door de financiering van de provincies aan te passen. Dus, een waarschuwing om de centjes niet over de balk te gooien en tegelijk de centjes al aan iemand anders toedelen!
En hoezo, verbrassen. Blijkbaar heeft Bos weinig vertrouwen in de lokale overheden en de lokale democratie. Net alsof de lokale bestuurders niet weten hoe ze met geld om zouden moeten gaan. Hij straalt ook weinig vertrouwen uit in zijn eigen PvdA-bestuurders in de provincies en gemeenten. Alsof lokale bestuurders allemaal van het type “over de balk” zijn? En niet goed zouden kunnen bepalen waar die miljoenen verstandig aan te besteden? En of lokale overheden niet snappen dat als ze de aandelen verkopen, ze de structurele inkomsten van het dividend moeten missen? En dat dit financiële gevolgen heeft voor de meerjarenbegroting?
Zo onnozel zijn lokale overheden nu ook weer niet. En dat er al provincies en gemeenten zijn die investeringsplannen hebben klaar liggen, wil zeggen dat ze er al goed over hebben nagedacht. Én dat de verkoop niet uit de lucht komt vallen. In Fryslân (13% van de aandelen) wordt al jaren gesproken over de verkoop van de NUON-aandelen, de zogenaamde Falcon-constructie. Dus waar opeens die paniek vandaan komt?
Ook onze eigen PvdA-burgemeester Ferd Crone doet een duit in het zakje. Meent zijn partijgenoot Bos nog dat de lokale overheden eigenaar moeten blijven van Essent, Ferd Crone meent dat Bos en dus het Rijk de kleinste aandeelhouder uit moet kopen en een belang moet nemen van 20 tot 30 procent. Ik ga er maar even niet vanuit dat het een soort eigenbelang van Crone is. Leeuwarden is immers met 0,09% van de aandelen een kleine aandeelhouder van Essent. Ook dit neigt naar bemoeizucht.
Saillant is bovendien dat Ferd Crone jarenlang dé woordvoerder van de PvdA in de Tweede Kamer was op het dossier energie, en één van de leidende figuren in het energiedebat en de splitsingswet. Destijds was Crone één van de grootste voorstanders van splitsing van de energiebedrijven in leverancier (commercieel) en netwerk. Doel was om de netwerken in Nederlandse handen te houden als de energiebedrijven zouden worden overgenomen of zouden fuseren met andere (buitenlandse) bedrijven. Door het verkleinen van de bedrijven door opsplitsing zijn ze alleen nog maar een makkelijker kandidaat voor overname geworden. Al enkele jaren geleden was duidelijk dat de commerciële activiteiten verkocht zouden worden aan buitenlandse bedrijven, omdat ze anders niet kunnen overleven. Crone heeft dus wel een beetje boter op zijn hoofd.
Voormalig PvdA Eerste Kamerlid Ton Doesburg reageert dan ook furieus op het artikel in FEM: “ In al de jaren dat ik namens de PvdA woordvoerder energie was in de Eerste Kamer, had ik ruzie met Ferd Crone. Onderwerp: de uitverkoop van de Nederlandse energiesector. Die wordt nu uitverkocht. Zoals een en ander maal voorspeld. En wie is er ontevreden? Ferd Crone! Mijn broek zakt er van af.”
Wethouder Gerrit Krol heeft voor Omrop Fryslan het bod van Essent een fooi genoemd. Onze burgemeester vindt dat het aan het Rijk verkocht moet worden. Zou Wouter Bos meer willen betalen? Wat vindt onze burgemeester een redelijk bod? Wanneer is Wouter Bos gewoon burger met een blogje en wanneer is Ferd Crone burgemeester of oud woordvoerder van één of ander beleidsveld in de Tweede Kamer wat hem blijkbaar nogal bezig houdt. Volgt u het nog? In dat soort beroepen ben je toch gewoon 24 uur dag, ongedeeld, boegbeeld en aanspreekbaar. Waarom je dan toch half verstoppen als je een keer een meninkje hebt?
Persoonlijk heb ik geen principiële bezwaren tegen de verkoop van de aandelen van Essent. De keuze voor liberalisering is jaren geleden al gemaakt. Echte concurrentie is goed. De consument heeft er baat bij, omdat er keuzevrijheid is en de tarieven gunstiger worden. Logisch gevolg is wel dat bedrijven een voldoende omvang moeten hebben om te kunnen overleven in de toekomst. Dat wist iedereen. Voor de aandeelhouders van Essent is het belangrijk dat de deal financieel uitkan. En dat ze dus niet quitte spelen als rekening wordt gehouden met het dividend dat verdwijnt.
Een vreemd dossier. Een vice-premier bemoeit zich met de besteding van gelden van provincies en gemeenten. Een burgemeester bemoeit zich met wat het rijk moet doen. Het neigt toch echt naar bemoeizucht en in dit geval ook nog NUTteloos!
Aukje de Vries