Minder regels: naast vertrouwen is lef nodig
Tijdens de huidige economische recessie wil iedereen procedures sneller laten verlopen en afhandelen. Dat kan door regels af te schaffen of tijdelijk even buiten spel te zetten. Een mooi moment om inderdaad tot een structurele, forse versimpeling van de regelgeving en procedures te komen, en dus regels (definitief) af te schaffen. Maar het lijkt makkelijker gezegd dan gedaan.
Minder regels iedereen heeft er de afgelopen jaren zijn mond vol van. Wat zijn de mogelijkheden? Diverse commissies (Wientjes en Wallage) brengen adviezen uit, net als MKB Nederland. Op www.minderregelsmeerserivice.nl staan allerlei ideeën en suggesties. Dus dat kan geen probleem zijn. Maar wat komt er nu eigenlijk van terecht? Tot nu toe te weinig.
Het is blijkbaar lastig voor de overheid om regels te verminderen. Want dat betekent dat je feitelijk aan het bestaansrecht van de overheid komt. De kunst van het loslaten is niet iets dat overheden in de vingers hebben. Als er een incident of ramp is, dan is het natuurlijke gedrag van een overheid: er moeten regels komen. Vaak slaat de overheid dan volledig door! Zie bijvoorbeeld de rampen in Enschede en Volendam.
Wat opvalt is dat bij de rampen in Enschede en de gevangenis op Schiphol het Rijk aantoonbaar fout heeft gezeten en dat vervolgens de compensatie wordt gezocht in allerlei nieuwe regelgeving, waarmee vooral de lagere overheden worden opgezadeld. Als Balkenende dan vorige week pleit voor een regelvrij gebied dan is dat eigenlijk een paardenmiddel dat pijnlijk de onmacht demonstreert om de regelgeving echt terug te snoeien. Procedures worden met spoedwetten versimpeld. Blijkbaar worden er alleen in crisissituaties pas echt vlot beslissingen genomen, dan wordt alles aan de kant gezet. Toont dat niet haarscherp aan hoever we doorgeschoten zijn met de regelgeving?
Uit een recente inventarisatie van de gemeente Leeuwarden blijkt dat de administratieve lasten voor bedrijven in Leeuwarden ten gevolge van eigen (!) gemeentelijke regels tussen € 750.000 en 800.000 is. Het college meldt trots dat dit aardig in lijn lijkt te zitten met de landelijke gemiddelden. Erg ambitieus is het niet om op het landelijke gemiddelde te zitten. Wat mij betreft zou Leeuwarden moeten streven naar een positie ver beneden het landelijke gemiddelde.
Gedetailleerde regels, overbodige vergunningen, papierwerk, en trage, niet op elkaar afgestemde procedures belemmeren ondernemers en burgers. Deregulering en optimalisering van de dienstverlening zijn daarom belangrijk. Het is feitelijk heel simpel. Maar alles wat simpel is, blijkt in de praktijk vaak moeilijk.
Vergunningen moeten waar mogelijk afgeschaft of samengevoegd worden of worden vervangen door een meldingsplicht of algemene regels. In het land zijn er al heel veel goede voorbeelden (best practices) te vinden: afschaffen van de vergunning voor voorwerpen op of aan de weg (best practice Oegstgeest), de reclamevergunning (best practice Breda) of de exploitatievergunning horeca (best practice Haarlem). Maar ook de collectevergunning, de ventvergunning, de uitritvergunning, de kapvergunning of de evenementenvergunning voor kleinere evenementen.
Regels die niet te handhaven zijn en die niet gehandhaafd worden moet je sowieso afschaffen. Die zijn onnodig en overbodig. Er moet ook kritisch gekeken worden naar nieuw beleid, dat levert vaak nieuwe regels op. Soms is dat nodig, maar wat mij betreft zou moeten gelden één nieuwe regel erbij, twee oude regels eraf. De gemeente moet ook geen onnodig verzwarende, eigen gemeentelijke regelgeving toevoegen aan (inter-) nationale wet- en regelgeving.
Wanneer het afschaffen van vergunningen of het vervangen door algemene regels niet mogelijk is kan invoering van de “lex silencio positivo” (automatisch verlenen van de vergunning bij overschrijden termijn) een goede prikkel zijn om tot betere en snellere vergunningverlening te komen.
De vermindering van de administratieve lasten kan je verder ook bereiken door de geldigheidsduur van vergunningen te verlengen, bijvoorbeeld eeuwigdurend c.q. oneindig, en door te voorkomen dat voor één zaak in drie formulieren grotendeels hetzelfde wordt gevraagd (de zogeheten dubbele-informatie-uitvraag).
Hoe moeilijk het is om vergunningen af te schaffen, blijkt uit de exploitatievergunning voor de horeca in Leeuwarden. In een plaatsen als Haarlem en Apeldoorn is deze vergunning al afgeschaft respectievelijk nooit ingevoerd. Maar in Leeuwarden is het een langdurig en moeizaam traject.
De Europese Dienstenrichtlijn kan helpen om minder regels te krijgen. Want daarin is aangegeven dat een vergunningstelsel noodzakelijk en proportioneel moet zijn! Dat kan gemeenten helpen. Feitelijk zou het goed zijn de gehele gemeentelijke regelgeving en de vergunningen daar nog eens op door te lichten. Maar het afschaffen van regels en vergunningen begint bij vertrouwen en lef vanuit de overheid! Wat mij betreft gewoon doen! Probeer het anders gewoon uit, regels invoeren als het niet goed loopt, kan altijd nog weer. En benut voor mijn part daar de crisis maar voor als aanleiding of breekijzer.
Aukje de Vries