Geen muur om Leeuwarden, wel maatregelen
“Geen muur om Leeuwarden” was de kop in de Leeuwarder Courant na de behandeling van het onderzoek “In en uit de bijstand” van de gemeente Leeuwarden. Natuurlijk hoeft er geen muur om Leeuwarden. Leeuwarden is een stad die haar omgeving nodig heeft, en andersom. Leeuwarden is een stad met een centrumfunctie voor de provincie. Kijk alleen maar naar alle forenzen die de stad ’s ochtends binnen komen om te gaan werken. Maar dat wil niet zeggen dat je de ogen moet sluiten voor problemen, of dat je als gemeente niks hoeft te doen.
Uit het onderzoek blijkt dat van alle nieuwe WWB-klanten ruim 25% afkomstig is uit een andere gemeente. Op zich nog niet zoveel aan de hand, denk je dan. Maar de helft daarvan komt uit gemeenten buiten Fryslân. Dat vind ik wel opvallend! Leeuwarden heeft een centrumfunctie voor Fryslân, dat is prima, geen enkel probleem, maar we hoeven echt niet uitkeringsgerechtigden van buiten Fryslân aan te trekken. Een groot deel van de gemeenteraad vindt dat wel normaal, net zoals het feit dat bijna de helft, jawel bijna de helft van de WWB-klanten die afkomstig zijn uit andere gemeenten dakloos zijn. Ik niet!
Het toont wat mij betreft de aanzuigende werking van Leeuwarden op problematische groepen aan, die jarenlang categorisch werd ontkend. Die aanzuigende werking kan je erg vinden, of niet, zoals het college: “Leidt het bestaan van voorzieningen tot vestiging in Leeuwarden en een bijkomend beroep op de Wwb, dan is dat een logisch gevolg van de centrumpositie die de stad in de regio inneemt”. Eerst de voorzieningen realiseren en dan is het nu blijkbaar zo dat je krijgt wat je verdient: zwervers, junks en daklozen?! Maar als je het dan gewoon vindt, zeur dan ook niet over de overlast en de problemen die ermee gepaard gaan. Ik vind dat je die instroom van buiten Fryslân moet proberen te beperken, zonder dat er een muur om stad moet. Laat andere gemeenten buiten Fryslân hun verantwoordelijkheid daar voor nemen. Ook binnen Fryslan moeten andere gemeenten trouwens aan de bak.
Of het normaal is voor een stad als Leeuwarden, kan ook niet gezegd worden op basis van het uitgevoerde onderzoek, want er is helemaal niet gekeken hoe het zit bij vergelijkbare centrumsteden. En men is ook niet bereid om dat te gaan onderzoeken. Er wordt daarnaast geschermd met het feit dat er ook WWB-klanten verhuizen naar andere gemeenten. Dat is zo, maar hierin is geen evenwicht (instroom 27,5%, uitstroom 19,2%), en ook geen duidelijkheid hoe de uitstroom er precies uitziet. Is dat niet juist de groep met mogelijkheden? Of is het de groep met grote problemen? Dat inzicht ontbreekt!
WWB-klanten komen zo graag naar Leeuwarden voor werk zeggen sommige politici. Tsja, voor de uitkering zullen ze niet komen, want die kan men overal krijgen (met uitzondering van de daklozen). Maar voor werk? Ze blijven vaak gewoon in de bijstand. In ontwikkelingslanden werkt het misschien zo, dat de werkloze van het platteland naar de stad trekt voor vaak laag betaald of illegaal werk. Maar in de Westerse wereld zit dat toch anders. Daar verhuis je meestal, als je werk hebt, niet om zomaar elders werkloos te zijn.
De realiteit is eerder dat men graag naar Leeuwarden komt vanwege de voorzieningen op het gebied van de maatschappelijke opvang en de verslavingszorg (dagopvang, nachtopvang, gebruiksruimte, etc.), voor het postbusadres (een mogelijkheid die Leeuwarden verplicht is te geven als door het Rijk aangewezen centrumgemeente aan daklozen, zodat men een uitkering kan aanvragen), vanwege de anonimiteit en het gebrek aan sociale controle, vanwege de beschikbaarheid van veel goedkope woningen. En of een werkloze in een stad nu veel gelukkiger wordt en veel meer kansen krijgt? Ik vraag me dat echt af, want daar gaat het natuurlijk uiteindelijk om: mensen zo goed mogelijke kansen bieden. Dat is zeker niet altijd in de stad, misschien wel integendeel. En daar kan en mag je best maatregelen op nemen.
Als er teveel studenten in een bepaalde wijk komen te wonen, dan gaan we daar via een verordening als gemeente een stokje voor steken. Want teveel studenten is niet goed voor een wijk en geeft overlast. Waarom is het dan zo raar om maatregelen te nemen als gemeente als er teveel mensen met een uitkering komen te wonen in een wijk? In de Vogelaarwijken wordt dit nu juist als één van de problemen gezien. Ook in de wijk Heechterp-Schieringen.
Als je kijkt naar de hele gemeente kan iets soms geen probleem lijken, maar als het probleem zich vervolgens allemaal concentreert in bepaalde wijken kan het wel degelijk een probleem zijn. 100 uitkeringsgerechtigden extra op een inwoneraantal van 92.000 is misschien niet veel, maar in een wijk van een paar duizend inwoners wel degelijk.
Je kan de bevolkingssamenstelling van wijken beïnvloeden door stenen, stedelijke vernieuwing, sloop en nieuwbouw. Je kan het doen door allemaal projecten en een extra inspanning om mensen weer aan het werk te krijgen. Dat moet je ook doen, natuurlijk, maar volgens mij kan je meer doen.
Dat het college en de meerderheid van de raad niet iets ziet in de vestigingsvergunning of in de toepassing van de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek (in de volksmond de “Rotterdamwet”), kan ik misschien nog wel begrijpen. Maar waarom niemand wil kijken naar de woonruimteverdeling in de stad vind ik heel vreemd. Want ook lokale partijen die feitelijk de woonruimte toedelen (verhuurders, verkopers) kunnen met de gemeente samen eisen stellen aan het beschikbaar stellen van woonruimte. Dit soort overeenkomsten (convenanten) laat men gewoon buiten beschouwing. Ik vind dat heel vreemd, zeker gelet op het feit dat het bij studenten blijkbaar wel geaccepteerd wordt.
Nogmaals wat mij betreft ook geen muur om Leeuwarden, maar wel kijken of je maatregelen kan nemen om de problemen het hoofd te bieden. Dat kan door woningtoewijzing. Dat kan door te zorgen dat de hoeveelheid sociale woningbouw in de stad is afgestemd op de vraag, en niet zoals nu veel teveel sociale woningbouw en dan nog roepen om er meer bij te bouwen. En nagel wat mij betreft een gemeente als Smallingerland maar eens publiekelijk aan de schandpaal, omdat ze systematisch weigeren om postbusadressen te verstrekken aan daklozen in hun regio.
Aukje de Vries