Eigen schuld dikke bult of ...

Bij zo’n werkbezoek moet je al gauw denken aan één van de meest irritante reclames op televisie, die van Becam met Frits Bom, maar ook Frisia Financieringen en zo zijn er nog wel een paar. In elk reclameblok wordt je wel geconfronteerd met reclame voor héél aantrekkelijke leningen (die sommige mensen achteraf toch in de problemen brengen). Je bent eigenlijk wel gek dat je niet leent, zou je haast denken. Maar niet alleen deze financieringsmaatschappijen zijn de reden van de schuldenproblematiek. Een grote veroorzaker zijn toch wel de klantenkaartsystemen, zoals bij een postorderbedrijf Wehkamp, met soms wel rentepercentages van meer dan 20%. De postorderbedrijven melden inmiddels hun leningen via de klantenkaarten wel aan bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) in Tiel. Maar dat is niet voldoende.

Eind 2004 is de nieuwe Wet financiële dienstverlening (Wfd) vastgesteld. De Wfd introduceert een nieuw wettelijk kader voor financiële dienstverleners over hoe ze zich tegenover de consument moeten gedragen. Maar de reclames van financierings-maatschappijen zijn nog steeds niet verdwenen ... Én postorderbedrijven hoeven niet te voldoen aan de regels van deze wet. Wat mij betreft zou dat om te beginnen natuurlijk als de wieder weerga moeten worden veranderd!

Het moet immers geen dweilen met de kraan open zijn. Mensen hebben (wat mij betreft terecht) maar één keer de mogelijkheid om gebruik te maken van de schuldsanering. Als ze daarna weer de fout ingaan, hoeven ze niet weer aan te kloppen bij de GKB. Je zou ook kunnen hopen dat een ezel zich niet twee keer aan dezelfde steen stoot. Dat is echter niet altijd het geval.

Voorkomen is beter dan genezen, zegt men, en wat mij betreft geldt dat zeker voor schulden. Je zou er eigenlijk veel eerder bij moeten zijn. Voordat het echt een groot probleem is. Cursussen of lessen op school hoe om te gaan met geld, kunnen wellicht een beetje helpen, maar of dat dé oplossing is. Ik denk van niet, het is veel meer een fenomeen van deze tijd, men vindt lenen om te krijgen wat je hebben wil normaal.

Verplicht budgetbeheer voor bepaalde mensen dan misschien? Dat wil zeggen dat iemand anders (bijvoorbeeld de GKB) het geld van iemand beheert. Dat klinkt op het eerste gezicht misschien best sympathiek. Maar als liberaal heb ik er toch wel moeite mee. Want waar is de eigen verantwoordelijkheid van mensen? Men zou er zelf (vrijwillig) voor moeten kiezen, iets dat je natuurlijk wel kunt stimuleren. Verplicht budgetbeheer is behoorlijk betuttelend, mensen hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. En er zijn denk ik nog wel andere mogelijkheden (naast eerdergenoemde aanscherping van regelgeving voor "financiële" diensten).

Ik zou veel meer voelen voor een vroeg signaleringssysteem van problemen als het gaat om schulden, je moet aan het begin van het traject zitten, zodat je grote schulden kan voorkomen. Als je nu kijkt waar de financiële problemen van mensen het eerste zichtbaar, dan is dat vaak bij de huur of bij elektriciteit/gas/water, dus bij de woningcorporaties en de nutsbedrijven.

Het is sowieso vreemd dat juist deze bedrijven vaak niet mee willen aan de schuldsanering door bijvoorbeeld de GKB. De reden, ze moeten dan toch altijd wel een beetje een veer laten, ze krijgen niet het volledige geld terug. Het bedrijfsleven werkt vaak wel mee, waarom die andere organisaties dan niet? Dat komt omdat ze heel effectieve dwangmiddelen hebben, huisuitzetting en het afsluiten van gas en elektrisch.

Je vraagt je dan wel af waar het sociale gezicht van een woningcorporatie dan is, waar ze zo prat op gaan, maar goed. Men wordt ook gewoon "beloond"... Zeker bij gezinnen durft een gemeente niet te verdedigen dat een gezin op straat komt te staan of in de kou komt te zitten Dus wat doet een gemeente in een zo’n geval vaak? Juist, de geldbuidel trekken. Want je kan het als gemeente natuurlijk niet hebben dat een gezin in de hal van het stadhuis gaat bivakkeren!

Bij GKB Friesland loopt nu een pilot met de Woningbouwstichting Kollumerland om klanten in een vroeger stadium bij de GKB te krijgen, zodra er huurachterstand is. Ik denk dat het goed is dat zo’n pilot zou worden omgezet in afspraken met de woningcorporaties en nutsbedrijven in de regio. Daarvoor moet je misschien systemen gaan koppelen, zodat er een vroeg piepsysteem ontstaat. Zodra iemand te laat is met huurbetaling en/of betaling van gas, water en licht, dan moet er al actie komen.

Je zit dan natuurlijk wel met de privacy, maar in dit geval moet je daar wat mij betreft overheen stappen. Ik heb dat liever dan dat mensen de schuldsanering in moeten, waardoor allerlei bedrijven en instellingen hun geld niet krijgen, of dat mensen failliet worden verklaard, met alle nadelige gevolgen voor de mensen en de maatschappij.

Aukje de Vries (10 maart 2005)