Een nieuwe liberale beginselverklaring
Onlangs presenteerde Mark Rutte de nieuwe concept-beginselverklaring van de VVD, die de komende maanden in het land wordt besproken en tenslotte tijdens de algemene ledenvergadering in november zal moeten worden vastgesteld. De oude beginselverklaring van de VVD stamde uit 1980 en is dus zo’n 28 jaar oud.
Toen Mark Rutte aangekondigde dat hij een nieuwe beginselverklaring ging maken, verklaarde ik hem wel een beetje voor gek. Ik vond het eigenlijk volstrekt overbodig. Met de oude beginselverklaring en liberale beginselen kon ik (afgezien van het wat verouderde taalgebruik) inhoudelijk in ieder geval nog prima uit de voeten. Bovendien nam hij een heel groot risico, want wat als iedereen de uitgezette nieuwe koers niks zou vinden?
De reactie op de nieuwe concept-beginselverklaring zijn echter gelukkig gematigd positief. Het is wellicht niet zo’n opzienbarend stuk, maar het authentieke geluid is wel gebleven, net als de eigen liberale traditie en gedachtengoed. Het is een pak van mijn hart dat Mark Rutte bij de liberale basis is gebleven: vrijheid en verantwoordelijkheid als liberale kernwaarden (met als afgeleide liberale beginselen: gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid en sociale rechtvaardigheid). En een kleine overheid (alleen voor die dingen waar ze echt nodig is), vrije markteconomie en ruimte voor het individu!
Eén van de aanleidingen voor de nieuwe concept-beginselverklaring was dat de oude niet een antwoord zou geven op verschijnselen als immigratie, terreur en globalisering. Of de nieuwe daar nu echt meer aanknopingspunten voor biedt, waag ik te betwijfelen.
Zeker niet voor de immigratie. Er wordt wel gesproken over “ongewenste immigratie” en in globale zin over immigranten in relatie tot integratie, normen en cultuur, maar niet over noodzakelijke en gewenste immigratie als gevolg van mensen, die echt op de vlucht zijn voor oorlogen en geweld, en in relatie tot de arbeidsmarkt (toptalent en personele tekorten). We zullen in de toekomst gecontroleerde immigratie broodnodig hebben!
Er zijn ook zaken die wat mij betreft nog wel wat steviger neergezet hadden mogen worden. De VVD is voor marktwerking, dat komt ook wel duidelijk naar voren in de concept-beginselverklaring, maar is zeker niet voor marktmacht! De positie van het individu, de consument is ook belangrijk.
Onderwijs neemt terecht een belangrijke plek. Maar het straalt nu nog uit dat het alleen gaat om onderwijs aan “jongeren”. Maar het onderwijs (of beter gezegd opleiding en scholing) zijn net zo belangrijk in het latere leven, en om ook op de arbeidsmarkt een goede rol te kunnen blijven spelen en je te kunnen blijven ontplooien en ontwikkelen.
Waar Mark Rutte de plank wat mij betreft mis slaat is de term “verheffing van de onderklasse”. Niet alleen is het een heel ouderwetse term, die niet past in de stijl van de rest van de concept-beginselverklaring. Maar ik associeer de term “onderklasse” vooral met het marxisme en “verheffen” vooral met het sociaal-democratische gedachtengoed. Het geeft mij het gevoel van “moeten”, anderen zullen het ook wel even voor je regelen (in de meeste gevallen waarschijnlijk de staat), en is daarmee onliberaal.
Want het liberalisme staat wat mij betreft staat voor mensen kansen bieden om zich te ontplooien en met de geboden mogelijkheden te kiezen voor groei en ontwikkeling. Het is uiteindelijk toch een vrije keuze!
Net voordat Mark Rutte de concept-beginselverklaring presenteerde kwam de term “groenrechts” trouwens opeens naar buiten. Op zich niet nieuw en verbazingwekkend, want die term was al eens eerder gevallen. Maar de timing was natuurlijk hoogst ongelukkig. Want wat is nu de koers? Daar moet je geen verwarring over hebben!
Persoonlijk heb ik ook niet echt veel met de term groenrechts! Ik vind hem nietszeggend. Allereerst geloof ik niet zo in de hokjes van links en rechts, en we zijn als VVD niet de “tegenpool” of “tegenhanger” van Groenlinks. Daarnaast de VVD altijd al een groene partij geweest, maar dan wel “anders” groen, kijk maar naar de verschillende VVD-milieuministers die er zijn geweest. Niet pappen en nat houden en geen symboolmaatregelen, maar echte oplossingen die werken. Niet achter iedere hype aanlopen, maar kijken naar feiten. Geen verkapte belastingmaatregelen onder het mom van milieumaatregelen (zoals de vliegtax). En voor milieumaatregelen heb je economische groei nodig, dat gaat prima samen, sterker nog economische groei is nodig om milieumaatregelen te kunnen nemen. En neem maatregelen daar waar ze horen, verdoe je tijd en geld niet op de vierkante centimeter van de stad, maar bekijk het internationaal.
Al met ben ik wel tevreden met de concept-beginselverklaring, het grijpt terug naar de liberale basis, met uitzondering van het begrip “verheffen van de onderklasse”. Daarover zal nog wel de nodige discussie plaats vinden binnen de VVD. Want ik heb maar weinig (of beter gezegd geen) VVD’ers gehoord die daar enthousiast over zijn.
Aukje de Vries