De Mercuriusfontein (Te Gast in LC)
TE GAST: DE MERCURIUSFONTEIN Al sinds jaar en dag is het gebied rond de Mercuriusfontein in Leeuwarden hét trefpunt van gebruikers en handelaren in allerhande verdovende middelen. Ook allerlei ander onguur volk, vaak zonder vaste woon- of verblijfplaats, verzamelt zich op deze plek, waarbij er ten opzichte van passanten soms intimiderend gedrag wordt vertoond. Het imago van de stad wordt met deze verzamelplaats, op deze in het oog springende plek, geweld aangedaan. Iedereen die boodschappen doet in de stad, ontkomt er namelijk niet aan om het trieste beeld in ogenschouw te nemen. Geweldsincidenten zijn geen uitzondering met de recente schietpartij op klaarlichte dag als triest dieptepunt. De politie houdt incidenteel een veegactie en er geldt een samenscholingsverbod. Vanuit de invalshoek openbare orde zijn zo langzamerhand alle middelen wel ingezet, waarbij we ons goed moeten bedenken dat de middelen van de politie beperkt zijn. Menskracht die op deze plek extra wordt ingezet kan niet voor andere zaken worden aangewend en het korps in Leeuwarden moet nu al woekeren met de beschikbare formatieruimte die ze heeft. Tot nu toe is het probleem voornamelijk benaderd vanuit de invalshoek openbare orde met uitwaaierende inspanningen op het gebied van verslavingszorg en welzijnswerk. Wat daarbij opvalt is dat eigenlijk nooit de vraag is gesteld: “waarom is nu juist deze plek zo interessant voor dit gespuis”. Je bekijkt het dan meer vanuit de optiek van de inrichting van de openbare ruimte dan vanuit de handhaving van de openbare orde. De plek rond de fontein is ideaal voor mensen die snel willen kunnen wegkomen, die toch gezien willen worden en eventueel in een klein groepje even afgezonderd willen zijn. Dat komt voornamelijk door de omgeving van de fontein, die tal van toegangen – en dus ook van uitgangen – kent, onder andere de stegenstructuur richting de Weaze. De bewuste stegen vormen het uitwijkgebied voor de groep waar het hier om gaat. Als de omgeving van de fontein weer eens is leeg geveegd, dan wordt hier verzameld en gehandeld. Op het gebied van berovingen is er zonder meer sprake van een hot spot. Het is onmogelijk om een totaalbeeld te krijgen van de situatie in de verschillende stegen, zolang de discussie over cameratoezicht – die nergens zo dogmatisch wordt gevoerd als in Leeuwarden – nog niet is afgerond. Op het moment dat de bewuste stegen niet of minder toegankelijk zouden zijn dan zou het totale gebied aan aantrekkingskracht inboeten voor de groep waar het hier om gaat. Wil de Mercuriusfontein minder aantrekkelijk worden voor deze groep dan kan hier op in worden gespeeld met enkele concrete maatregelen qua herinrichting. Er kan dan gedacht worden aan het volgende. De stegen van de Weaze richting Wirdumerdijk worden geschikt gemaakt voor éénrichtingsverkeer waardoor er minder gemakkelijk in en uit de steegjes kan worden gedraafd op het moment dat de politie wordt gesignaleerd. Dit kan bijvoorbeeld door het plaatsen van een hekwerk met daarin een tourniquet, die maar één kant op draait. De stegen die het dichtst bij de fontein zijn kunnen alleen vanuit de Weaze richting Wirdumerdijk worden gebruikt. De meest verre steeg vanaf de fontein kan alleen richting Weaze worden gebruikt. Het normale gebruik wordt niet belemmerd, zij het dat mensen hun looproute soms moeten aanpassen. Voor de mensen die heel snel een steegje willen inschieten wordt het gebied echter veel minder aantrekkelijk. Het Drugsoverlastteam heeft overigens eerder al aangegeven dat cameratoezicht in dit gebied ook goed zou werken. De proef in Leeuwarden zou hier prima ingezet kunnen worden. Wellicht vallen er nog andere maatregelen te bedenken. Waar het om gaat dat is dat de problematiek niet alleen als eigendom van politie of verslavingswerker wordt beschouwd, maar dat het woord integraal dat altijd te pas en - vaker nog - te onpas wordt gebruikt eens op dit probleem wordt losgelaten. Het is niet zinvol om hierop te wachten totdat het project Nieuw Zaailand eventueel in uitvoering komt, daarvoor is het probleem te serieus en te urgent. De ondernemers en bezoekers in dit gebied ondervinden teveel overlast. Met het voorgaande is in andere steden al de nodige ervaring opgedaan. De Indische buurt in Groningen is zo’n 10 of 15 jaar geleden rigoureus aangepakt waarbij onoverzichtelijke hoekjes en binnenterreinen met name voor junks minder toegankelijk werden gemaakt. We vinden het inmiddels gewoon dat alle portieken flatwoningen alleen voor gebruikers toegankelijk zijn gemaakt. Twintig jaar geleden was daar nog geen sprake van. Het wordt nu tijd om ook – op de plekken waar dat noodzakelijk is – de inrichting van de openbare ruimte aan te passen als de problematiek daar om vraagt! Aukje de Vries (27 augustus 2005)