Onlangs maakte staatssecretaris Bijleveld van het ministerie van Binnenlandse Zaken bekend dat vanaf 2009 gemeenten zelf de pasfoto’s gaan maken die noodzakelijk zijn voor het paspoort. Vanaf begin 2008 zal er door een aantal gemeenten geëxperimenteerd worden met het maken van pasfoto’s. Of de maatregel ook voor rijbewijzen gaat gelden is nog niet bekend, het ministerie van Verkeer & Waterstaat (die weer gaat over de rijbewijzen) wacht de proef met paspoorten af. 

Het rare is dat dit kabinet er juist heel bewust voor kiest om in de meeste gevallen gemeenten zelf de vrijheid te geven om invulling te geven aan zaken, zelf oplossingen te zoeken. Bijvoorbeeld als het gaat om de langdurigheidstoeslag in de Wet Werk en Bijstand of om de maatregelen in de krachtwijken. Op zich een hele goeie zaak. Waarom dan nu wel regelen dat gemeenten straks verplicht zijn om de pasfoto’s te maken? Waarom gemeenten daar ook niet zelf een oplossing voor laten zoeken? Waarom zo betuttelend dit nu van bovenaf verplicht opleggen?

Kral, voorzitter van de stichting Nederlandse Fotovakhandel, schat dat de fotozaken per jaar zo'n 2 miljoen pasfoto's voor paspoorten maken, hetgeen een omzet van circa € 20 miljoen is. De fotobranche heeft het al moeilijk, vooral door de intrede van de digitale fotografie. Het mislopen van pasfoto-omzet zou een nieuwe slag betekenen. En als het ook voor rijbewijzen gaat gelden …, tsja, dan zouden ze natuuurlijk nog meer omzet mislopen. En niet geheel onbelangrijk, dit alles gaat uiteindelijk natuurlijk ten koste van de werkgelegenheid in deze branche.

Overigens zit Kral nog relatief laag met zijn 2 miljoen pasfoto’s voor paspoorten, want in totaal zijn er volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken in 2005 ruim 3,3 miljoen paspoorten/identiteitskaarten afgegeven. Bij de rijbewijzen gaat het om ongeveer een miljoen.

Ik vind dat gemeenten niet het werk van ondernemers, die daar hun boterham mee verdienen, moeten overnemen. Dat lijkt me een heel slechte ontwikkeling. Dat kan toch niet het doel zijn van dit soort oprispingen? Dus ik hoop dat de Tweede Kamer de maatregel uiteindelijk torpedeert. Maar als het inderdaad verplicht wordt, hoop ik dat de gemeente Leeuwarden creatief wordt. En kijkt hoe ze samen met de fotovakhandel in Leeuwarden tot een oplossing kan komen. Waarbij de ondernemers op de een of andere manier worden betrokken bij de uitvoering van deze taak. Misschien kan de gemeente het maken van pasfoto’s in het stadskantoor aanbesteden? Misschien kunnen er franchise-gemeentefotografen komen? Misschien kunnen verschillende fotografen op verschillende dagen de taak voor hun rekening nemen in het stadskantoor? Er moet vast een creatieve oplossing te bedenken zijn.

Er zit nog een probleem aan deze maatregel. Gemeenten moeten de pasfoto’s dus gaan maken, alleen als het niet mogelijk blijkt met de "gestandaardiseerde" apparatuur een goede foto te maken, bijvoorbeeld in het geval van bepaalde mindervaliden, kan iemand naar een fotograaf toegaan om ze te laten maken. Maar dan moeten er nog wel fotografen zijn die pasfoto’s willen en kunnen maken, en dure apparatuur willen aanschaffen voor de enkele pasfoto die er nog gemaakt mag worden.

De ingangsdatum van het maken van pasfoto’s aan de gemeentebalie valt verder samen met de invoering van vingerafdrukken in het Nederlandse paspoort (verplicht per juni 2009). Ook vingerafdrukken zullen aan de gemeentebalie worden gemaakt. Ik ben razend benieuwd wat dit allemaal doet met de wachtrijen op de gemeentehuizen, maar dat zal uit de experimenten wel blijken.

Het belangrijkste argument van het ministerie voor deze maatregel is dat een aparte gang naar de fotograaf en de aanschaf van pasfoto’s met het voorstel van het ministerie overbodig wordt. Staatssecretaris Bijleveld wil het hiermee voor burgers makkelijker maken. Het is een van de maatregelen van het kabinet om de administratieve lasten voor burgers te verlagen.

Natuurlijk is het gemakkelijk als je alles via één kanaal kan afhandelen, ook al zitten er vlakbij de gemeentehuizen natuurlijk nu ook al vaak fotografen. Maar hoezo lastenverlichting voor de burger? De kosten die gemeenten gaan maken worden natuurlijk gewoon doorberekend aan de burgers! Om deze nieuwe taak goed uit te kunnen voeren, moeten gemeenten worden voorzien van fotoapparatuur en fotoprogrammatuur. Gemeenteambtenaren zullen training moeten krijgen in het maken van pasfoto’s. En of het dan allemaal goedkoper wordt? Ik waag het te betwijfelen. In het algemeen is een ambtenaar niet de goedkoopste werknemer en is de overheid als monopolist vaak niet in staat om de prijzen laag te houden.

Als het gaat om het de burger gemakkelijker maken, dan heb persoonlijk liever dat we weer terug gaan naar het principe “klaar terwijl u wacht” als het gaat om het paspoort en het rijbewijs, net als een aantal jaren geleden. Niet meer twee keer naar het gemeentehuis, niet meer twee keer een parkeerplaats zoeken, niet meer twee keer in de rij staan. Dát zou pas werkelijk (administratieve) lasten schelen voor de klant, en klantvriendelijk zijn. Daar zou het ministerie veel beter tijd, energie en geld in kunnen steken.

Aukje de Vries