Collegeprogramma Leeuwarden

Er wordt wel duidelijk welke activiteiten het college wil gaan uitvoeren, maar een duidelijke strategische visie en de beleidsmatige onderbouwing van de gekozen activiteiten ontbreken. Met andere woorden, het college weet wel wat ze gaat doen, maar waarom ze het gaat doen, dat weten ze nou net weer niet. En waar ze naar toe willen, dat weten ze ook niet.

Dat is jammer, omdat er wel de nodige problemen zijn. Zaken zoals de vergrijzing, de lagere bevolkingsgroei, de bereikbaarheid en de werkloosheid (de financiële problemen bij de Wet Werk en Bijstand), vragen om een strakke visie en koers. De gemeente Leeuwarden loopt de komende jaren namelijk grote financiële risico’s.

Volgens de quickscan is het daarom ook belangrijk dat de speerpunten van beleid in volgorde worden gezet (prioririteiten), zodat het bij financieel zwaar weer, duidelijk is welke projecten komen te vervallen. Dit aspect ontbreekt in het collegeprogramma en de collegepartijen hebben aangegeven dat ze dit ook niet alsnog willen doen. Het is blijkbaar moeilijk om binnen de coalitie keuzes uit te onderhandelen.

Dat gebrek aan eensgezindheid is de laatste tijd vaker gebleken. Neem stadsontwikkeling. De coalitiepartijen botsen daar vaak hard met elkaar en met het college, zie bijvoorbeeld het Nieuw Zaailand, het Masterplan Tweebaksmarkt, de nieuwbouw van het Provinsjehûs, hard hout in de Bullepolder etc. etc. Ook op het terrein van welzijn is men het vaak oneens, terwijl dat toch het terrein is dat deze partijen zou moeten binden, gelet op de reden voor deze specifieke coalitie. Voorbeelden zijn het voorstel voor maatschappelijk werk van het CDA. Tijdens de begrotingsbehandeling zei de fractievoorzitter van de PvdA dat ze vanwege de verhoudingen in de coalitie voor zouden stemmen, maar het er niet mee eens waren. Of het voorstel voor jongerenwerk van het CDA, toch expliciet onderdeel van het coalitieprogramma, dat niet ondersteund werd door de PvdA.

In de quickscan staat ook nog: “Voor de meeste punten geldt echter, dat nut en noodzaak voor het voeren van beleid niet concreet is aangegeven en dat er geen meetbare en tijdgebonden doelstellingen zijn opgenomen ten aanzien van de beoogde prestaties of effecten.” In normale mensentaal staat hier dat er wel uitgaven in de begroting zijn opgenomen, maar dat niet aangegeven is wat men ermee wil bereiken en hoe dat door de raad gecheckt kan worden.  

De fractievoorzitters van PvdA en CDA vonden juist dit aspect belangrijk bij het debat in de gemeenteraad direct na de verkiezingen. Er is aangegeven dat er meetbare effecten in de eerstvolgende begroting opgenomen zouden worden. Dus eigenlijk een antwoord op de vraag wat ze willen bereiken met de voorgestelde uitgaven. Tijdens de recente commissiebehandeling kon het college echter geen voorbeeld geven van aanpassingen in de begroting 2007 ten opzichte van de vorige begroting.

Ook de coalitiepartijen zelf konden dit amper. Na lang nadenken kwam er één reactie, namelijk dat er 500 extra mensen uit de bijstand gehaald moesten worden. En dat is nu net een heikel punt. Dit doel en het beoogde effect staan inderdaad in het collegeprogramma, alleen staat er niet bij hoe dat doel concreet bereikt zal worden.

Dus, er staan een hoop maatregelen in het collegeprogramma, waarvan niet duidelijk is wat men er mee wil bereiken en juist op dit punt staat alleen het effect omschreven en wordt niet duidelijk wat men ervoor wil doen. Dat is jammer, want juist dit punt is de achilleshiel van de financiële positie van de gemeente. Als de extra uitstroom uit de bijstand niet wordt gehaald, dan zal blijken dat de begroting op drijfzand is gebaseerd. De tekorten worden met grote eenmalige bedragen gefinancierd terwijl het misschien wel om een structureel probleem gaat. De financiële dekking voor de eenmalige bijdragen zijn er over een paar jaar niet meer, terwijl het probleem dan nog wel steeds bestaat, met alle gevolgen vandien.

Om dit rampscenario te voorkomen is er een plan aangekondigd. Maar wanneer ziet dit “aanvalsplan vóór werkgelegenheid en tégen werkloosheid en vóór uitstroom uit de bijstand”, eigenlijk het licht? Hierin moeten de maatregelen staan die er voor moeten zorgen dat er de komende 4 jaar 500 extra bijstandsgerechtigden aan het werk komen. En men kan echt niet denken dat de economie haar werk wel zal doen, nee, Leeuwarden moet bovenop de autonome teruggang van de werkloosheid 500 bijstandsgerechtigden extra aan het werk krijgen. Als dit niet lukt dan blijft het gemeentelijke financiële probleem namelijk even groot, economische opleving of niet.

In 2007 moeten dat er 320 extra zijn, oplopend tot 500 in 2009. Voor 2007 gaat dat dan meteen om een bedrag van € 3,85 miljoen! Het is inmiddels december, en 2007 nadert met rasse schreden, maar nog steeds geen aanvalsplan. Leeuwarden had nu al vol op koers moeten liggen, maar het enige dat vernomen is was een extra tekort van € 1,9 miljoen in 2006 en een oriënterende bijeenkomst over het principe “work first”, een aanpak die de meeste raadsfracties 2 jaar geleden bij de invoering van de Wet Werk en Bijstand nog afwezen.

Eén van de meest omstreden voorstellen in het collegeprogramma zou daarbij mogelijk enigszins soulaas kunnen bieden. Het gaat om het invoeren van een vergunning voor mensen die zich in Leeuwarden willen vestigen. Alleen mensen met een economische binding (lees: werk) zouden zich mogen vestigen. Door dit onderscheid te maken zou de druk op de bijstandsbudgetten kunnen worden verlicht, want in feite wordt de instroom afgedamd. Ook hier is echter de stilte ingevallen. Je zou toch zeggen dat een onderzoekje toch niet al te moeilijk zou moeten zijn. Maar dit is nou echt zo’n onderwerp waarvan ik denk dat het dit college heel goed zou uitkomen als het in de vergetelheid raakt. En er dus nooit weer op wordt teruggekomen. Dan moet er echt gekozen worden en er moeten mensen worden teleurgesteld en dat is wat anders dan subsidies uitdelen.

Nog iets anders dat concreet genoemd wordt in het collegeprogramma. Om de economie ter versterken en de werkgelegenheid te stimuleren, moeten de administratieve lasten voor het bedrijfsleven omlaag! Perfect, natuurlijk. Voor de zomer van dit jaar wordt een voorstel daarvoor in het college besproken, zo valt er te lezen. Tsja, nog steeds niets van gehoord.

Hopelijk gaat het college het collegeprogramma alsnog verder invullen en onderbouwen. Op dit moment is er toch een beetje sprake van Quo Vadis met een (lekke) grabbelton. Een visie op Leeuwarden, het benoemen van activiteiten, het maken van keuzes, het is allemaal hard nodig!

Aukje de Vries – december 2006