Werkgelegenheid Leeuwarden: versnelling beschikbaarheid grond en verbetering bereikbaarheid een must
In de media zijn afgelopen weekend cijfers met betrekking tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid verschenen. Uit de gegevens blijkt dat Leeuwarden nog steeds het hoogste werkloosheidspercentage heeft 10,6% (het Friese gemiddelde: 7,2%). Leeuwarden is met bijna 54.000 banen nog steeds de grootste “werkgever” in de provincie (24% van de Friese werkgelegenheid zit in Leeuwarden). De groei van de Leeuwarder werkgelegenheid was in het afgelopen jaar echter slechts 0,7% (het Friese gemiddelde: 3,2%). Heerenveen en Smallingerland scoren veel beter met 7,3% en 5% groei van het aantal banen. In de begroting 2007 hield het college voor Leeuwarden zelf nog rekening met een groei van de werkgelegenheid in 2007 van 2,2%!
Natuurlijk moet je je zegeningen tellen: de werkloosheid in Leeuwarden is aanzienlijk gedaald en Leeuwarden heeft nog steeds bijna een kwart van de Friese werkgelegenheid. Maar dit aandeel daalt wel. De groei van de werkgelegenheid blijft toch achter bij het gemiddelde in Friesland. En dat is te mager voor Leeuwarden! De oorzaak is volgens de Kamer van Koophandel simpelweg “bereikbaarheid en beschikbaarheid”.
Enige tijd geleden stond er in de krant ook een analyse van het vertrek van Tetra Pak Tebel uit Leeuwarden naar een nieuwe vestiging in Heerenveen (een samenvoeging van de vestigingen in Leeuwarden en Gorredijk). Daaruit kwam duidelijk naar voren dat Leeuwarden “z’n beroerde files“ tegen had en “de grondopties qua tijd niet matchten”. Het eerste snapt iedereen, het laatste betekent in gewone mensentaal dat Leeuwarden niet op tijd voldoende geschikte grond kon aanbieden. Feitelijk hetzelfde als de Kamer van Koophandel constateert.
Op bedrijventerrein De Hemrik is alle grond bijna verkocht, op Businesspark Leeuwarden (aan de westkant van de stad) is nog maar beperkt ruimte (nadat en paar jaar geleden fase IV met 11 ha. versneld is ontwikkeld), terwijl de ontwikkeling van de nieuwe bedrijfslocaties aan de zuid en zuidwest-kant van de stad nog niet klaar zijn. Er wordt voor zuid-west al jarenlang gewerkt aan plannen voor integrale gebiedsontwikkeling. Het lijkt of men van plan tot plan vlucht. Op 10 april a.s. wordt de meest recente variant gepresenteerd: het plan Nieuw Stroomland (gebaseerd op duurzame energie, watertechnologie en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit). Feitelijk staan veel ruimtelijke ontwikkelingen daar al jaren stil, omdat vanaf midden jaren 90 wordt gewacht op de Haak, terwijl Drachten en Heerenveen ondertussen grote bedrijventerreinen ontwikkeld hebben. Na de problematische uitgifte van bedrijventerrein De Hemrik in het verleden lijkt de aandacht van Leeuwarden wel (te) veel op woningbouw gericht en te weinig op bedrijventerrreinen.
Een versnelling van de ontwikkeling aan de zuidwestkant van de stad is van belang. Maar ook een versnelde ontwikkeling van Werpsterhoek voor meer kantoorachtige bedrijvigheid zou moeten gebeuren wat mij betreft. In plaats van dat het college zich nu heel druk maakt over de komst van een hypermarché op die locatie. Zo’n invulling is allereerst niet een hoogwaardige entree, maar het is ook nog eens gooien met grond op een toplocatie, terwijl juist de beperkte hoeveelheid beschikbare grond de ontwikkeling van de werkgelegenheid remt.
En de stad in en uit komen tijdens de spits is lastig in Leeuwarden. Grootste probleem is vanuit het zuiden, waar het Van Harinxmakanaal een barrière is en er maar drie bruggen zijn. De Haak om Leeuwarden en de Westelijke Invalsweg (wat allemaal nog wel een aantal jaren duurt) kunnen bijdragen aan het oplossen van het probleem. Maar eigenlijk zou er een extra brug (entree) over het Van Harinxmakanaal bij moeten komen om het probleem echt fundamenteel op te lossen. Bedrijventerrein Leeuwarden-West is door forse investeringen beter bereikbaar geworden (Slauerhoffweg), en na jaren is eindelijk ook de revitalisering van het bedrijventerrein van de grond gekomen. Hierdoor wordt er daar nu weer geïnvesteerd (bijvoorbeeld GTI en FIB). Het moet echter niet bij deze incidentele impuls blijven, het verdient continu aandacht. Maar een relatief nieuw bedrijventerrein als De Hemrik is nog steeds slecht bereikbaar en verrommelt, hetgeen leidt tot forse leegstand en dalende prijzen van het onroerend goed. Dit bedrijventerrrein is daarom wel een beetje een zorgenkindje op dit moment. Dit alles veroorzaakt ook een trek naar andere plaatsen.
De bereikbaarheid in de zuidoostkant van de stad moet via de aanpak van het Drachtstercomplex sneller worden opgepakt. En als het even kan nu al enkele snelle, effectieve korte termijn maatregelen, zoals de voormalige busbaan op de Drachtsterbrug ombouwen tot wisselstrook en extra opstelmogelijkheden rechtsaf vanaf de Drachtsterbrug richting De Hemrik. En niet blijven hangen in een tunnelvisie dat het technisch niet kan. Alles kan technisch, als je het maar wilt. En denk creatief na over andere korte termijn oplossingen.
Het college zet in op de ontwikkeling van de stedelijke economie. Theoretisch best een redelijk verhaal. Maar in de praktijk tot nu toe klaarblijkelijk nog niet zo succesvol als het gaat om het uiteindelijke doel: meer werkgelegenheid! De indruk die bij mij bestaat is dat de aandacht vooral gericht is op “energie” en “water”, en andere belangrijke sectoren blijven liggen. Het college bevestigt mijn vermoeden overigens zelf ook in de Jaarstukken 2007 (“speerpunten als toerisme en multimedia, dataverwerking en diensten moeten meer vorm krijgen”). Er is veel aandacht voor kennis en innovatie. Op zich niks mis mee die aandacht, dat is meer een diepte-investering, maar het moet niet leiden tot te weinig aandacht voor andere vestigingsplaatsfactoren en belangrijke sectoren voor Leeuwarden. Het bestaande bedrijfsleven zou veel, heel veel aandacht moeten krijgen, want uitgangspunt is dat je dat moet je koesteren. Daar moet je het van hebben als het gaat om de werkgelegenheidsgroei!
Er zijn gelukkig ook positieve ontwikkelingen in Leeuwarden, bijvoorbeeld als het gaat om de ontwikkelingen rondom Wetsus en er zijn natuurlijk grote groeiers als het Centraal Justitieel Incassobureau. Maar ondertussen vertrekken het hoofdkantoor van de Kamer van Koophandel, het Kadaster, Tetra Pak Tebel, Salvesen, Cedrin, DHL (voorheen Van Gend & Loos). En er zijn nog allerlei ontwikkelingen gaande. Bij een Postbank en Achmea vindt er verschuiving van de werkgelegenheid plaats, van werk voor hoger opgeleiden (bijvoorbeeld IT) naar werk voor lager opgeleiden (bijvoorbeeld veel call center werk), maar daarnaast dreigen er ook ontwikkelingen zoals onder andere bij het UWV.
Er zou een aanvalsplan moeten komen, waarbij er voor de bereikbaarheid en de beschikbaarheid van bedrijfslocaties meer investeringen moeten worden gedaan en er een versnelling moet plaats vinden. Zorg er verder voor dat ontwikkelaars meer kantoren op voorraad bouwen in Leeuwarden, dat nekt Leeuwarden namelijk ook regelmatig in het behoud van werkgelegenheid en in de acquisitie. Voor de korte termijn moet een aantal concrete maatregelen genomen worden. Nu niet verzanden in allerlei complexe planontwikkeling met allerlei leuke, ingewikkelde nieuwe fratsen, maar gewoon terug naar de basisvoorwaarden als vestigingsplaats en Leeuwarden sneller beter bereikbaar maken en zorgen dat er tijdig, voldoende geschikte bedrijfslocaties beschikbaar zijn.
Aukje de Vries