Vliegbasis, geluid en JSF
In december 2008 stuurden het college van GS en onder meer het college van B&W van Leeuwarden een brief aan de staatssecretaris van Defensie en de vaste Kamercommissie defensie over het geluid van de Joint Strike Fighter (JSF). De VVD Leeuwarden vond dat toen een onverstandige en eenzijdige brief. Er was in de brief geen enkele aandacht voor de werkgelegenheid en de brief was prematuur. De VVD vond het beter om eerst te kijken wat de feiten daadwerkelijk waren en niet te schreeuwen voordat je geslagen wordt. De toenmalige staatssecretaris had namelijk al meerdere malen gezegd dat (welke opvolger van de F16 er ook wordt gekozen) de geldende milieu-eisen en geluidscontouren bindend zijn en blijven. Het is blijkbaar een moeilijk dossier, want er spelen altijd andere belangen dan waar het op het eerste gezicht om gaat.
Medio december 2010 kwam Geert Verf (inwoner van het dorp Marssum en jarenlang activist tegen het geluid van de vliegbasis) met een opmerkelijke opinie. Hij is al meerdere jaren fervent tegenstander van de JSF vanwege het geluid. Kortweg kwam de opinie er op neer, dat als de volgens Verf te dure JSF niet zou worden aangeschaft, er meer geld zou zijn voor personeel en de vliegbasis Leeuwarden open zou blijven. “Kies voor personeel i.p.v. twee testtoestellen”, aldus Verf, en ”De wettelijke geluidscontouren zullen te klein zijn”. Als er niet voor de JSF zou worden gekozen, dan kunnen er twee vliegbases open blijven, volgens Verf.
Het is een creatieve, maar ook een behoorlijk opportunistische redenering. Het is natuurlijk niet zo dat een legeronderdeel met alleen maar personeel op en top paraat is. Goed materieel is misschien nog wel belangrijker. Het is ook niet zo dat het niet kiezen voor de JSF er voor zorgt dat er twee vliegbases open blijven. Overigens moet het me wel van het hart dat ik het een beetje wrang vindt dat mensen die altijd geageerd hebben tegen het geluid op de vliegbasis en de JSF, nu opeens te boek willen staan als de redders van de vliegbasis door domweg te zeggen dat er dan maar geen tweede testtoestel aangekocht hoeft te worden. Dat standpunt over de JSF is nooit ingegeven geweest door werkgelegenheid of kosten, maar vooral door het geluid.
De PvdA Leeuwarden schaarde zich maar al te graag achter dit opportunistische verhaal, want ja, de PvdA is tegen de JSF: “PvdA-fractie maakt zich zorgen over het voortbestaan van de Leeuwarder vliegbasis. De aanschaf van de dure JSF leidt er mogelijk toe dat deze moet sluiten. Daarmee gaan duizenden banen voor Friesland verloren. Onnodig, want er zijn goede alternatieven voor de JSF. Wij delen de strekking van … brief van bewoners in Marssum en Cornjum.” Overigens staat in het regeer-/gedoogakkoord dat er deze kabinetsperiode niet besloten wordt over de aanschaf van de JSF, maar uitsluitend over het tweede testtoestel.
Vorige week kwam de second opinion van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) naar het geluid van de JSF uit. Daaruit blijkt dat de Joint Strike Fighter (JSF) naar de vliegbasis Leeuwarden kan komen. De beoogde opvolger van de F-16 blijft binnen de geluidsnormen van de luchtmachtbasis. Goed nieuws! De second opinion is uitgevoerd in opdracht van de provincie en het ministerie van Defensie over een eerder geluidsonderzoek door het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR). Omwonenden van de vliegbasis vreesden lawaaioverlast en trokken het NLR-rapport in twijfel.
De felle en vroegtijdige discussie over geluidsnormen was dus overtrokken, zoals de VVD eind 2008 al zei. Jammer genoeg roept de landelijke PvdA nu meteen weer dat het rapport over het geluid van de JSF onvoldoende is om het besluit te kunnen nemen over aankoop. Maar het rapport was toch voor de geluidsproblematiek van de omgeving van de basis bedoeld? Bovendien is ook de landelijke PvdA simpelweg tegen de aanschaf van de JSF. Niet voor niks moest toenmalig fractievoorzitter Hamer destijds het onmogelijke uitleggen over de aanschaf van het eerste testtoestel, waar de PvdA uiteindelijk voor was. Nu mag een politiek partij natuurlijk tegen de JSF te zijn, als dat een goed onderbouwde politieke keuze is van een politieke partij. Maar maak er geen misbruik van. Want de houding van de PvdA landelijk schaadt ook de vliegbasis Leeuwarden. Dit onderzoek is namelijk belangrijk voor de toekomst van de vliegbasis. Het zegt de omwonenden dat de JSF kan komen zonder dat de geluidsoverlast toeneemt. Met het in twijfel trekken van het rapport worden de omwonenden langer in onzekerheid gehouden en worden de kansen van de vliegbasis Leeuwarden op voortbestaan kleiner gemaakt. De landelijke PvdA gebruikt een rapport dat niet voor haar bedoeld is om te vertragen en de lokale PvdA roept dat er maar voor een ander toestel gekozen moet worden wat toch niet echt een bevoegdheid van een gemeente is.
De kaarten van Leeuwarden zijn toch al niet zo sterk, als het om de basis gaat. Het college van B&W in Leeuwarden bestaat uit drie partijen, PvdA, PAL/Groenlinks en CDA. Laat nu één van die collegepartijen de vliegbasis het liefst willen opheffen. Het verkiezingsprogramma van 2010: “Zolang de vliegbasis nog operationeel is, blokkeert deze een toekomstige stadsuitbreiding naar het Noorden. Op zich ligt zo’n uitbreiding voor de hand, want zowel naar het Oosten als naar het Westen loopt Leeuwarden tegen blokkades aan als industrie- en recreatiegebieden. Mede om deze redenen ziet PGL de vliegbasis op de lange termijn liever opgeheven.” Hoe kan je dan uiteindelijk een goede lobby doen als college van B&W voor behoud van de vliegbasis? En trouwens, kun je de verantwoordelijkheid voor een dergelijke lobby van harte op je nemen en daar met hart en ziel aan deelnemen? Een kop van de PvdA Leeuwarden op hun website: “Kabinet: JSF belangrijker dan Friesland” helpt ook echt niet in de lobby voor de vliegbasis.
Want wat er volgens mij nodig is om de vliegbasis voor Leeuwarden te behouden, is een eendrachtig optreden van alle partijen in Leeuwarden richting het Kabinet en de Tweede Kamer. En laten we daar in vredesnaam onze standpunten en meningen over de JSF buiten laten! Dat werkt alleen maar contraproductief voor het behoud van de Vliegbasis Leeuwarden!
Aukje de Vries