Transparantie van de cijfers is belangrijk
Medio augustus werd duidelijk dat de gemeenten een half miljard euro (= 10%) worden gekort op het bijstandsbudget in 2010. De reden? Nieuwe CPB-cijfers. Het CPB verwacht minder werklozen dan eind vorig jaar. In principe zouden gemeenten hierdoor overigens ook minder uitgaven moeten hebben, maar het is nu al paniek. Navraag heeft geleerd dat het college van B&W van Leeuwarden binnenkort kan aangeven wat de financiële gevolgen voor Leeuwarden precies zullen zijn. Er is altijd veel gedoe rondom de cijfers, tijd om maar weer eens wat dingen op een rijtje te zetten.
In april 2007 schreef ik een column over de afname van het aantal werklozen. De wethouder reageerde toen als gestoken door een wesp. Jammer, omdat daardoor een open discussie vrijwel niet meer mogelijk is. Duidelijkheid over de cijfers is voor de raad van groot belang om te bepalen wat nu de echte resultaten zijn, om te weten wat wel en niet werkt en om het beleid al dan niet bij te stellen.
Door het vorige college is de Leeuwarder variant op het work first principe (mensen die een uitkering aanvragen direct aan het werk zetten) uiteindelijk toch ingevoerd, om zo de grote financiële tekorten in Leeuwarden weg te werken. Ik vind het nog steeds jammer dat in de raadsperiode 2002-2006 dat niet mogelijk bleek. Alleen CDA en VVD waren bereid, bij de destijds nog verfoeide Wet Werk en Bijstand (WWB), dit als uitgangspunt te nemen voor het WWB-beleid. Het zou beter zijn geweest als toenmalig raadslid Florijn en woordvoerder sociale zaken destijds was gegaan voor de work first methode. Niet alleen vanuit financieel oogpunt, maar ook voor de mensen.
Laat ik voorop stellen dat de aantallen uitkeringsgerechtigden in de afgelopen 4 jaar drastisch zijn gedaald (door dit work first principe én de economische groei). Dat is natuurlijk perfect. Van zo’n 4.400 naar op het laagste punt ruim 3.000 (inmiddels is het aantal al wel weer enkele honderden hoger).
Als je achter de cijfers kijkt naar de oorspronkelijke begroting 2009 dan waren de uitgaven geraamd op 44,1 miljoen euro. De geraamde inkomsten van het inkomensdeel WWB van het Rijk, waren 40,3 miljoen euro. Een verschil van 3,8 miljoen euro, dat moet dus bij geplust vanuit de algemene middelen. Eén van de doelstellingen van het vorige college was om de uitgaven en inkomsten voor het inkomensdeel WWB in evenwicht te krijgen is dus helaas niet gelukt.
Het rare is dat er allemaal complimenten zijn bij de jaarstukken 2009, omdat er een overschot wordt gepresenteerd van zo’n 1,6 miljoen euro op dit onderdeel. Maar dit is wel ten opzichte van de begroting (!) niet ten opzichte van de rijksbijdrage. De plus wordt bovendien vrijwel uitsluitend veroorzaakt door een hogere rijksbijdrage die wordt ontvangen 1,8 miljoen euro. Feitelijk is er dus minder meer uitgegeven, ofwel er werd een groot tekort verwacht, maar er kwam toch nog extra geld van het rijk en daarom viel het tekort mee. En dat wordt als winst verkocht. Het lijkt een beetje op de PvdA tijdens de verkiezingen. De PvdA vierde feest bij de twee laatste verkiezingen, want het verlies viel mee, ze hadden de peilingen verslagen. Op zich een mooi prestaties, maar de werkelijkheid wordt er niet anders van.
In de afgelopen periode zijn bovendien de aantallen uitkeringsgerechtigden (deels ) laag gehouden door een grote hoeveelheid tijdelijk gesubsidieerde arbeid. Mensen die uit de bijstand gaan, en niet vanuit het inkomensdeel van de WWB worden betaald, maar vanuit het werkdeel. En dus niet meer verschijnen in de statistieken als uitkeringsgerechtigde. De VVD heeft altijd gepleit voor inzet op duurzame uitstroom, dat wil zeggen mensen die uit de bijstand komen en daarin niet snel weer terug keren. Tijdelijke gesubsidieerde arbeid is dat niet. Ik houd dan ook mijn hart vast, want in 2010 lopen in ieder geval 192 tijdelijke blijversbanen Reax af, en 160 Fourstar detacheringsbanen (totaal dus 352). Hopelijk komen ze niet (direct) terug in de bijstand, maar ik verwacht dat het voor een groot deel toch wel zal gaan gelden. Zuur is dat deze mensen in de afgelopen jaren van hoogconjunctuur in zo’n tijdelijke gesubsidieerde baan zijn geplaatst en nu in een periode van laagconjunctuur weer de arbeidsmarkt op moeten. Wat dus vaak niet lukt. De verwachting is bovendien dat het nieuwe kabinet fors zal gaan korten op het werkdeel, en dus zal de truc niet opnieuw snel weer uitgehaald kunnen worden.
Nogmaals wethouder Florijn is heel behendig in het verkopen van zijn beleid, maar voor de raad is het cruciaal om gewoon transparant de cijfers en feiten te kennen, zonder er diep in te moeten duiken, zodat de richting kan worden bepaald en kan worden bijgestuurd. Want met de nu aangekondigde korting en alles wat er nog aan komt met het nieuwe kabinet op dit beleidsterrein, is dat hard nodig.
Aukje de Vries