RECHTZAAK HUISBEZOEKEN VREEMDE ACTIE

De SP Leeuwarden heeft onlangs via de heer Farshad Bashir (raadslid in Leeuwarden) de gemeente Leeuwarden gedagvaard in een kort geding (voorlopige voorziening), dat op 15 september a.s. dient in Den Haag. De SP Leeuwarden vraagt zich of onaangekondigde huisbezoeken zijn toegestaan als controlemiddel voor de Wet Werk en Bijstand.

De gemeente is van mening dat onaangekondigde huisbezoeken geoorloofd zijn. En dus niet in strijd zijn met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) of de Grondwet, zoals de dagvaarding stelt. Of de rechter in kort geding uitspraak zal doen over zulke fundamentele zaken als het EVRM of de grondwet, betwijfel ik trouwens, daarvoor is vrijwel altijd een bodemprocedure nodig, en die kan jaren duren.

Wat staat erin het EVRM en de grondwet? Het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Dit recht is niet absoluut. Een bestuursorgaan kan er van afwijken, maar alleen als er een goede reden voor is. Of er een goede reden is, bepaalt in eerste instantie het bestuursorgaan zelf en in tweede instantie de rechter.

Artikel 8 van het EVRM:

Recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven

1.                Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.

2.                Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Artikel 10 (lid 1) van de Grondwet:

Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.

Er kán dus afgeweken worden van dit recht.

De Centrale Raad van beroep heeft overigens op 4 april 2006 nog een rechterlijke uitspraak van 26 juli 2005 bevestigd over huisbezoek. De Centrale Raad, het hoogste rechtscollege in bestuurszaken, geeft aan dat een huisbezoek op zich niet onrechtmatig is, maar aan strenge voorwaarden moet worden verbonden.

Ook de rechtbank in Amsterdam kwam tot die conclusie: “Gelet voorts op de verantwoordelijkheid die bij de gemeentes is gelegd voor het te besteden bijstandsbudget, gelet op het streven om mensen zo kort mogelijk op de bijstand aangewezen te laten zijn en gelet op de vangnetfunctie die de bijstand heeft, is de rechtbank van oordeel dat een huisbezoek een aanvaardbaar controlemiddel kan zijn”.

Je kan je ook afvragen wat voor zin huisbezoeken nog hebben, als ze allemaal aangekondigd worden. Iedereen kan dan zaken die niet door de beugel kunnen gewoon lekker voor die tijd aanpassen. Een onaangekondigd huisbezoek is natuurlijk een zwaar middel, maar het wordt dan ook alleen toegestaan wanneer dit redelijkerwijs noodzakelijk is. En in de gemeenteraad heb ik nog nooit iemand gehoord over het feit dat we dat niet zouden moeten doen of moeten willen, ook de SP niet.

Het is bovendien de heer Bashir zelf die op de dagvaarding staat voor Leeuwarden. Voorzover mij bekend geen cliënt van de sociale dienst. De heer Bashir kan dus helemaal niet “getroffen” zijn door de maatregel en is daarom geen partij. En volgens mij heeft alleen iemand die “partij” is in een dergelijk conflict de mogelijkheid om naar de rechter te stappen. De SP Leeuwarden of de heer Bashir zijn dat niet.

Of heeft de heer Bashir het maar zelf gedaan, omdat er geen klachten zijn? De gemeente meldt dat in de eerste helft van 2006 door de gemeente ruim 200 huisbezoeken zijn afgelegd. Klachten van cliënten over de wijze van huisbezoeken hebben zij tot op heden nog niet ontvangen.

Maar wat mij nog het meest stoort aan deze actie is het volgende. Als de SP Leeuwarden het feit dat er onaangekondigde huisbezoeken plaats vinden aan de kaak had willen stellen, dan hadden ze dat natuurlijk allereerst moeten doen in de gemeenteraad. Dat is het podium waar de discussie over een dergelijk onderwerp door een politieke partij moet worden gevoerd. Dáár had de SP Leeuwarden allereerst de discussie moeten aanzwengelen en níet in de rechtszaal.

Als de SP wil opereren als een actiegroep, dan moet ze dat doen, maar ga dan niet net doen of je een politieke partij bent, die via de gemeenteraad het beleid van de gemeente wil bepalen. Nu is het gewoon een hele vreemde actie, en meer een publiciteitsstunt.

Aukje de Vries – september 2006