Verschenen op de Opiniepagina Friesch Dagblad 22 augustus 2012

De uitvoering van de jeugdzorg verhuist van de provincies naar de gemeenten. Een goede zaak, maar het is jammer dat jeugdzorginstellingen en provincies gemeenten onder druk zetten om bestaande contracten over te nemen.

Na de val van het kabinet Rutte heeft de Tweede Kamer een aantal voorgenomen decentralisaties (Wet werken naar vermogen, AWBZ) controversieel verklaard. De behandeling ervan is opgeschort tot er een nieuw kabinet is aangetreden. Opvallend genoeg is daarbij de decentralisatie van de jeugdzorg van provincie naar gemeenten buiten beschouwing gebleven. Vrijwel alle partijen in de Kamer willen dat deze verandering doorgaat.

En dat is goed, want bij deze decentralisatie is veel winst te halen. De VVD vindt al veel langer dat de jeugdzorg niet door de provincie maar door de gemeenten uitgevoerd moet worden. De gemeenten zijn in staat de zorg veel dichter bij huis te organiseren en kunnen ruimte bieden aan nieuwe initiatieven die op de lokale situatie zijn toegesneden. Vooral laagdrempelige initiatieven kunnen ervoor zorgen dat ouders in een vroegtijdig stadium al advies en hulp kunnen vragen. Voor jongeren en hun ouders die open staan voor deze vrijwillige hulpverlening kan dan worden voorkomen dat ze in de geïndiceerde jeugdzorg terecht komen. Bovendien zal dit ook een positief effect hebben op de wachtlijsten in de jeugdzorg.

Het is belangrijk dat deze decentralisatie doorgaat zonder dat er allerlei voorwaarden en regelgeving aan worden toegevoegd. Juist het wegnemen van de brij aan financieringsstromen helpt om de hulp efficiënt te organiseren. De gemeente kan dat nog verder bundelen, zodat uiteindelijk drie financieringsstromen over blijven: zorgverzekering, justitie en Wmo/gemeentelijke regelingen. Dit kan administratief in elk geval tot forse besparingen leiden, maar belangrijker: voor de cliënt van de jeugdzorg wordt het stukken eenvoudiger.

Wat dat betreft is het spijtig dat de Tweede Kamer, door het aannemen van een motie van de SP, toch heeft besloten om voor de organisatievorm van de jeugdzorginstellingen wel een barrière op te werpen: door het uitsluiten van winstoogmerk wordt het organisaties die kiezen voor de besloten vennootschap onnodig moeilijk gemaakt. Bovendien houdt men te veel vast aan sturing op het aanbod in plaats van op de vraag naar jeugdzorg.

Het beperken van organisatievormen lijkt een tendens die aansluit op de signalen dat provincies en zorgaanbieders gemeenten onder druk zetten om bestaande contracten zonder meer over te nemen. Behoudzucht, belangen van instituties en het vertragen van de zo noodzakelijke veranderingen lijken daarbij het belangrijkste motief. In Fryslân is de verantwoordelijke gedeputeerde Tineke Schokker, op z’n zachtst gezegd, geen fan van de decentralisatie. Een aantal instellingen lijkt deze houding van de gedeputeerde te koesteren en probeert hun belang via de provincie veilig te stellen. Organisaties zouden die houding moeten loslaten en zich moeten inzetten voor behoud van kwaliteit van zorg door overdracht van ervaring en deskundigheid.

De gemeenten zullen de komende tijd het nieuwe beleid gaan vaststellen. De gemeenteraad in Leeuwarden wacht niet af wat de provincie ons voorschotelt: op initiatief van CDA-raadslid Gea Dames hebben CDA, VVD en PAL/GroenLinks de handen ineen geslagen en zijn op zoek gegaan naar verschillende nieuwe initiatieven. Tijdens een presentatie van de resultaten aan raadsleden en organisaties voor jeugdzorg bleek gelukkig dat veel medewerkers in de jeugdzorg openstaan voor een nieuwe of andere manier van werken.

Voor de VVD is helder dat in de nieuwe situatie alle aanbieders van jeugdzorg die voldoen aan de erkennings-en kwaliteitseisen een kans moeten krijgen. Bestaande organisaties moeten daaraan wennen, maar wanneer men het organisatiebelang kan loslaten ontstaat er voor deze instellingen ook ruimte voor nieuwe en slimme oplossingen. Op die manier kunnen alle partijen, bestaand en nieuw, bijdragen aan de nieuwe jeugdzorg waarbij ouder en kind centraal staan en hun vraag of probleem het uitgangspunt is. Niet het aanbod van de hulpverleners.

Harry Bevers is raadslid in Leeuwarden namens de VVD